وظیفه ی اصلی آن، توزیع برق ایمن، کنترل بار و حفاظت از تجهیزات الکتریکی در برابر جریان های خطا است. با این حال، محیطی که تابلو برق در آن نصب می شود، تأثیر مستقیمی بر طول عمر و کارایی آن دارد. یکی از چالش برانگیزترین شرایط محیطی برای تابلو برق، مناطق شرجی و مرطوب و راهکار افزایش مقاومت تابلو برق در رطوبت مناطق شرجی است.
در این مناطق به دلیل رطوبت بالا، تابش شدید خورشید، باران های اسیدی و وجود یون های کلرید در هوا (به ویژه در نزدیکی دریاها)، فلزات دچار خوردگی سریع تر می شوند. همین مسئله می تواند منجر به کاهش ایمنی سیستم برق، افزایش هزینه های تعمیرات و حتی خاموشی های ناخواسته گردد.
ازاین رو، افزایش مقاومت تابلو برق در برابر خوردگی و رطوبت یکی از دغدغه های اصلی مهندسان برق و صنایع تولیدکننده تابلو برق است. راهکارهای مختلفی برای مقابله با این چالش وجود دارد؛ از انتخاب متریال مقاوم گرفته تا استفاده از پوشش های ضدزنگ، تهویه مناسب و بهره گیری از استانداردهای بین المللی.
راهکارهای افزایش مقاومت تابلو برق در برابر خوردگی و رطوبت در مناطق شرجی
برای محافظت از تابلو برق صنعتی در شرایط مرطوب، مجموعه ای از اقدامات ترکیبی لازم است. این اقدامات باید هم در مرحله ی طراحی و ساخت و هم در مرحله ی نصب و بهره برداری مورد توجه قرار گیرند. مهم ترین راهکارها شامل موارد زیر هستند:
استفاده از متریال مقاوم در برابر خوردگی
فلزاتی مانند استیل ضدزنگ یا آلومینیوم، مقاومت بالاتری نسبت به فولاد ساده دارند. برای افزایش مقاومت تابلو برق در برابر خوردگی، نیاز است که از متریال های مقاومی استفاده شود.
پوشش دهی سطحی
به کارگیری رنگ های اپوکسی، گالوانیزه گرم یا پوشش پودری برای جلوگیری از تماس مستقیم رطوبت با فلز در ساخت این تابلو برق ها صورت می گیرد. با این کار سطح به طور کامل پوشش داده شده و از بروز آسیب به آن جلوگیری می شود.
آب بندی دقیق درزها و اتصالات
برای افزایش مقاومت تابلو برق در برابر رطوبت و خوردگی در مناطق شرجی، نیاز است که به خوبی درز ها آب بندی شوند. با این کار از نفوذ آب و رطوبت به داخل تابلو برق جلوگیری می شود.
استفاده از سیستم های تهویه و خشک کن
به منظور پیشگیری از خوردگی در تابلو برق باید از سیستم های تهویه و خشک کن استفاده شود. با این کار به کاهش میزان رطوبت داخلی و جلوگیری از تعریق کمک می شود.
طراحی براساس استانداردهای IP بالاIP54، IP65 و بالاتر
این استانداردها میزان حفاظت در برابر نفوذ گردوغبار و رطوبت را مشخص می کنند.
هر یک از این موارد نیازمند بررسی دقیق و انتخاب متناسب با شرایط پروژه است. در ادامه به طور تخصصی تر به متریال، تهویه و استانداردهای بین المللی خواهیم پرداخت.
برای مطالعه بیشتر» علل قوس الکتریکی (Arc Flash) تابلو برق
انتخاب متریال و پوشش های ضدخوردگی مناسب برای تابلو برق
یکی از نخستین تصمیم های مهم در طراحی تابلو برق مقاوم برای مناطق شرجی، انتخاب جنس بدنه است.
- استیل ضدزنگ (Stainless Steel) :
رایج ترین انتخاب برای تابلو برق در مناطق مرطوب است. استیل ضدزنگ حاوی درصدی کروم است که یک لایه ی اکسید محافظ بر روی سطح فلز تشکیل می دهد و مانع خوردگی می شود. گریدهای 304 و 316 به ویژه برای مناطق ساحلی توصیه می شوند. - آلومینیوم:
اگرچه آلومینیوم نسبت به استیل سبک تر است، اما مقاومت کمتری در برابر خوردگی دارد. با این حال، در صورت استفاده از پوشش آنودایز یا رنگ های اپوکسی، می تواند گزینه ای اقتصادی تر باشد. - فولاد گالوانیزه:
فولاد با پوشش روی (Zn) گزینه ای ارزان تر نسبت به استیل ضدزنگ است. با این حال، طول عمر آن در محیط های شرجی کمتر بوده و نیازمند نگهداری بیشتری است. - پوشش های سطحی:
حتی بهترین فلزات نیز بدون پوشش محافظ در برابر رطوبت آسیب پذیر هستند. استفاده از رنگ های پودری الکترواستاتیک، اپوکسی های صنعتی و پوشش های ضدUV می تواند طول عمر تابلو برق را دو برابر کند.
در جدول زیر مقایسه ای از متریال متداول برای تابلو برق آورده شده است. برای ساخت تابلو برق از متریال های مختلفی می توان استفاده کرد که هر یک از آن ها دارای ویژگی های منحصربفردی بوده و طول عمر مشخصی دارند.
| متریال | مقاومت در برابر خوردگی | هزینه اولیه | نیاز به نگهداری | طول عمر تقریبی |
| استیل ضدزنگ 316 | بسیار بالا | زیاد | کم | 25–30 سال |
| استیل ضدزنگ 304 | بالا | متوسط | کم | 20–25 سال |
| آلومینیوم آنودایز | متوسط | متوسط | متوسط | 15–20 سال |
| فولاد گالوانیزه | پایین تر | کم | زیاد | 10–15 سال |
نقش تهویه و سیستم های کنترل رطوبت در افزایش دوام تابلو برق
رطوبت تنها از بیرون وارد تابلو برق نمی شود، بلکه می تواند در اثر اختلاف دما در داخل تابلو ایجاد شود. این پدیده که به آن تعریق داخلی گفته می شود، می تواند منجر به زنگ زدگی قطعات داخلی، اتصال کوتاه و کاهش طول عمر تجهیزات شود.
برای جلوگیری از این مشکل، راهکارهای زیر توصیه می شوند:
- استفاده از دریچه های تهویه با فیلتر
این دریچه ها امکان تبادل هوا را فراهم می کنند، درحالی که مانع ورود قطرات آب یا گردوغبار می شوند.
- نصب هیترهای ضد رطوبت
در مناطق با تغییرات شدید دما، هیترهای کوچک داخل تابلو برق نصب می شوند تا مانع از ایجاد بخار آب شوند.
- سیستم های خشک کن (Dehumidifier)
برای پروژه های حساس، نصب دستگاه های رطوبت گیر داخل تابلو برق توصیه می شود.
- واشرها و نوارهای آب بند
استفاده از لاستیک های EPDM یا سیلیکونی در اطراف درب ها و اتصالات، میزان نفوذ رطوبت را به حداقل می رساند.
این اقدامات، همراه با نگهداری دوره ای، تضمین می کنند که تابلو برق حتی در سخت ترین شرایط شرجی عملکرد پایدار خود را حفظ کند.
استانداردها و تکنولوژی های نوین در طراحی تابلو برق مقاوم در مناطق مرطوب
امروزه استانداردهای بین المللی برای طراحی و ساخت تابلو برق وجود دارند که به طور خاص مقاومت در برابر عوامل محیطی را مدنظر قرار می دهند. مهم ترین آن ها عبارت اند از:
- استاندارد IP (Ingress Protection)
میزان مقاومت تابلو برق در برابر نفوذ گردوغبار و آب را مشخص می کند. در مناطق شرجی معمولاً تابلو برق با استاندارد IP65 یا بالاتر توصیه می شود.
- استاندارد NEMA
در آمریکا و برخی کشورها رایج است و سطوح مختلف حفاظت در برابر رطوبت، گردوغبار و خوردگی را تعریف می کند.
- استاندارد IEC 60529
یکی از معتبرترین استانداردهای جهانی برای طبقه بندی سطوح حفاظت الکتریکی است.
از نظر تکنولوژی های نوین نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از رنگ های هوشمند ضدخوردگی که در صورت آسیب دیدگی تغییر رنگ می دهند و هشدار می دهند.
- بهره گیری از پوشش های نانویی که مقاومت فلز را در برابر رطوبت تا چند برابر افزایش می دهند.
- طراحی تابلو برق های کامپوزیتی (غیر فلزی) که عملاً خوردگی در آن ها رخ نمی دهد و برای محیط های فوق العاده مرطوب ایده آل هستند.
این پیشرفت ها کمک می کنند که صنایع در مناطق مرطوب و ساحلی، هزینه های نگهداری خود را به میزان چشمگیری کاهش دهند.
سخن پایانی
تابلو برق به عنوان یکی از مهم ترین تجهیزات الکتریکی، باید در برابر شرایط محیطی مقاوم باشد. در مناطق شرجی و مرطوب، خوردگی و نفوذ رطوبت مهم ترین تهدیدها محسوب می شوند که می توانند عملکرد سیستم برق را مختل کرده و هزینه های هنگفتی به صنایع تحمیل کنند.
با انتخاب متریال مناسب (مانند استیل ضدزنگ)، استفاده از پوشش های ضدخوردگی، بهره گیری از سیستم های تهویه و رطوبت گیر، و رعایت استانداردهای بین المللی، می توان مقاومت تابلو برق در برابر خوردگی را به میزان قابل توجهی افزایش داد. همچنین استفاده از تکنولوژی های نوین مانند پوشش های نانویی و تابلو برق های کامپوزیتی، چشم انداز آینده ی این صنعت را روشن تر کرده است.
در نهایت، سرمایه گذاری در تابلو برق مقاوم نه تنها امنیت سیستم برق را تضمین می کند، بلکه در بلندمدت باعث کاهش هزینه های نگهداری و افزایش عمر تجهیزات خواهد شد.
سوالات متداول راهکار افزایش مقاومت تابلو برق در رطوبت مناطق شرجی
- بهترین متریال برای تابلو برق در مناطق شرجی چیست؟
استیل ضدزنگ گرید 316 بهترین گزینه محسوب می شود، زیرا بیشترین مقاومت را در برابر رطوبت و یون های کلرید دارد. - آیا می توان تابلو برق های فولادی معمولی را در مناطق مرطوب استفاده کرد؟
بله، اما تنها در صورتی که پوشش گالوانیزه گرم یا رنگ های اپوکسی مقاوم به رطوبت بر روی آن ها اعمال شود. در غیر این صورت، دچار خوردگی سریع خواهند شد. - نقش تهویه در افزایش مقاومت تابلو برق در برابر خوردگی چیست؟
تهویه مناسب مانع از تعریق داخلی و تجمع بخار آب می شود و از زنگ زدگی قطعات داخلی جلوگیری می کند. استفاده از هیترها و رطوبت گیرها نیز مکمل بسیار خوبی برای افزایش دوام تابلو برق است.
بدون دیدگاه