در هر سیستم برق رسانی صنعتی یا ساختمانی، تابلو برق به عنوان قلب تپنده تأسیسات الکتریکی شناخته می شود. وظیفه اصلی تابلو برق، توزیع، کنترل و حفاظت از جریان برق است. اما یکی از مشکلات متداول و در عین حال نگران کننده در تابلوها، داغ شدن تابلو برق یا افزایش دمای غیرطبیعی آن است؛ مشکلی که در صورت بی توجهی، ممکن است منجر به آسیب های جدی به تجهیزات، خطر آتش سوزی، افزایش مصرف انرژی یا حتی توقف کامل سیستم شود.
درک دقیق علل بروز این پدیده و پیاده سازی راه حل های مناسب، نه تنها از بروز خرابی های فنی جلوگیری می کند، بلکه بهره وری سیستم برق و ایمنی پرسنل را نیز افزایش می دهد. در این مقاله، به صورت تخصصی به بررسی دلایل داغ شدن تابلو برق و راه حل های آن می پردازیم.
مهم ترین دلایل فنی داغ شدن تابلو برق
علت های مختلفی می توانند منجر به داغ شدن تابلو برق شوند. این دلایل ممکن است از طراحی نادرست شروع شده و تا مشکلات بهره برداری یا نگهداری اشتباه ادامه پیدا کنند. در ادامه، مهم ترین علل این مشکل را بررسی می کنیم:
- جریان بیش ازحد یا اضافه بار
یکی از اصلی ترین دلایل داغی، عبور جریان بیشتر از حد مجاز از اجزای داخلی تابلو است. زمانی که بار الکتریکی بیش از طراحی تابلو باشد، تجهیزات داخلی تحت فشار قرار گرفته و دما بالا می رود.
- اتصالات ضعیف یا شل شده
اتصالات مکانیکی شل شده، کابل های به خوبی فیکس نشده یا ترمینال های نامطمئن می توانند باعث ایجاد نقاط با مقاومت بالا شوند که در آن ها گرما تولید می شود.
“برای اطلاع از قیمت و خرید تابلو برق صنعتی به صفحه مورد نظر مراجه نمایید.”
- تهویه نامناسب یا نبود سیستم خنک کننده
تابلوهایی که در محیط های بسته یا گرم نصب می شوند، اگر فاقد سیستم تهویه، فن یا ترموستات باشند، به سرعت دچار افزایش دما خواهند شد.
- چیدمان نا مناسب تجهیزات درون تابلو
تراکم بیش ازحد تجهیزات، قرار دادن قطعات گرما زا در کنار هم یا طراحی غیر اصولی تابلو، باعث انسداد گردش هوا و افزایش دما می شود.
- استفاده از تجهیزات بی کیفیت یا غیراستاندارد
قطعات ارزان و غیراستاندارد توان عبور جریان بالا را ندارند و در شرایط کاری معمول هم به سرعت داغ می شوند.
- نوسانات برق یا هارمونیک بالا
در برخی پروژه ها، به ویژه با وجود بارهای غیرخطی مانند اینورترها یا درایوها، تولید هارمونیک منجر به گرم شدن بیش ازحد تجهیزات می شود.
راه حل های مؤثر برای کاهش داغ شدن تابلو برق و افزایش ایمنی
پس از شناسایی علت، باید راهکار مناسب و اصولی برای جلوگیری از داغ شدن تابلو برق انتخاب شود. این راه حل ها باید متناسب با نوع پروژه، شرایط محیطی و طراحی تابلو اجرا شوند.
بیشتر بخوانید» نقش تابلو برق در مدیریت مصرف انرژی در کارخانه ها
راهکارهای پیشنهادی عبارت اند از:
- طراحی اصولی تابلو برق بر اساس بار واقعی
اطمینان از این که تابلو با ظرفیت مناسب و برای جریان مورد انتظار طراحی شده باشد.
- استفاده از فن، ترموستات و تهویه مکانیکی یا طبیعی
در محیط های گرم یا صنعتی، استفاده از فن داخلی، شیار تهویه یا حتی کولر تابلو (در تابلوهای حساس) ضروری است.
- اجرای دوره ای اتوماسیون حرارتی و مانیتورینگ دما
نصب سنسور های دمایی و اتصال آن ها به سیستم هشدار یا PLC جهت پایش لحظه ای گرما.
- بازرسی و سفت کاری دوره ای اتصالات
بررسی ماهانه اتصالات با ترمینال یا کابل کش ها می تواند از تولید گرمای نقطه ای جلوگیری کند.
- استفاده از تجهیزات استاندارد و برند معتبر
به ویژه در قطعات کلیدی مانند کلیدهای MCCB، شینه ها، کابل ها و اینورترها باید از برندهای قابل اعتماد استفاده شود.
- جای گذاری صحیح تجهیزات داخل تابلو
جدا سازی تجهیزات گرمازا، حفظ فاصله مناسب بین قطعات، و پیش بینی فضا برای گردش هوا.
- نصب فیلتر هارمونیک یا اصلاح ضریب قدرت
در صورتی که مشکل از کیفیت برق ورودی باشد، نصب تجهیزات اصلاحی توصیه می شود.
دیگر راهکار ها برای رفع مشکل داغ شدن تابلو برق
- بررسی و محکم کردن اتصالات:
به طور دوره ای اتصالات را بررسی و در صورت لزوم محکم کنید.
- تعویض قطعات معیوب:
قطعاتی که معیوب یا خراب هستند را تعویض کنید.
- استفاده از کابلشوی بی متال:
در صورت استفاده از کابل های مسی و آلومینیومی، از کابلشوی بی متال برای جلوگیری از خوردگی و افزایش دما استفاده کنید.
- کنترل بار:
از اضافه بار جلوگیری کنید و در صورت لزوم از تجهیزات اضافی برای کاهش بار استفاده کنید.
- استفاده از خنک کننده ها:
در تابلوهای برق صنعتی، استفاده از کولر های خنک کننده می تواند به کاهش دما و جلوگیری از آسیب به تجهیزات کمک کند.
- تمیز کردن تابلو برق:
تابلو برق را به طور مرتب از گرد و غبار و آلودگی پاک کنید.
- نصب ولتاژگیر:
از ولتاژ گیر یا رگولاتور ولتاژ برای تثبیت ولتاژ ورودی استفاده کنید تا از نوسانات ولتاژ جلوگیری شود.
آیا استفاده از تابلو برق ماژولار یا ایستاده در کاهش گرمای تابلو مؤثر است؟
بله. در طراحی های نوین، استفاده از تابلوهای ماژولار یا تابلو برق ایستاده با تهویه مناسب، به دلیل ساختار باز و امکان نصب فن، ترموستات یا تهویه طبیعی، می تواند به شدت به کنترل دمای تابلو کمک کند. این تابلو ها معمولاً فضای بیشتری برای گردش هوا دارند و از نظر سازمان دهی تجهیزات، بهینه تر عمل می کنند.
چرا داغ شدن تابلو برق باید جدی گرفته شود؟
افزایش دمای داخل تابلو برق می تواند یکی از نشانه های بروز اختلال در عملکرد صحیح تجهیزات الکتریکی باشد. در بسیاری از موارد، این گرما تنها نشانه ای سطحی از مشکلاتی عمیق تر است که اگر به موقع تشخیص داده نشوند، ممکن است منجر به هزینه های هنگفت تعمیراتی یا از کار افتادن کامل سیستم شود.
برخی از پیامدهای نادیده گرفتن داغ شدن تابلو برق شامل:
- کاهش عمر مفید تجهیزات الکتریکی داخلی مانند کنتاکتور ها، رله ها، فیوزها، PLC و…
- افزایش مقاومت الکتریکی و اتلاف انرژی
- تغییر خواص عایقی کابل ها و احتمال اتصال کوتاه
- خرابی سریع تر اجزای حساس مانند کلیدهای قدرت یا اینورترها
- احتمال آتش سوزی در تابلو در اثر دمای بیش از حد
به همین دلیل، شناسایی سریع دلایل داغ شدن تابلو برق و اجرای راهکارهای مناسب، یک اقدام پیشگیرانه حیاتی محسوب می شود.
چه ابزار هایی برای پایش دمای تابلو برق پیشنهاد می شود؟
برای کنترل و پایش دمای تابلو، ابزار های متنوعی در دسترس هستند که برخی از آن ها عبارت اند از:
- سنسورهای حرارتی دیجیتال مانند PT100 یا NTC
- ترموستات های قابل برنامه ریزی
- دماسنج های مادون قرمز جهت پایش غیرتماسی
- سیستم های مانیتورینگ آنلاین با هشدار صوتی و تصویری
استفاده از این ابزارها می تواند قبل از وقوع حادثه، وضعیت غیرعادی دما را گزارش دهد.
سخن پایانی
داغ شدن تابلو برق تنها یک علامت ساده نیست؛ بلکه نشانه ای از احتمال وقوع مشکل در سیستم قدرت، طراحی تابلو، یا عملکرد تجهیزات است. نادیده گرفتن این هشدار می تواند منجر به خطراتی جدی مانند آتش سوزی، قطع برق، خرابی تجهیزات یا هزینه های زیاد تعمیراتی شود. با طراحی اصولی، تهویه مناسب، نظارت دقیق و استفاده از تجهیزات استاندارد، می توان این مشکل را به سادگی مهار و از وقوع حوادث احتمالی جلوگیری کرد.
سوالات متداول بررسی دلایل داغ شدن تابلو برق و راه حل های آن
- آیا داغ شدن تابلو برق در تابستان طبیعی است؟
خیر، هرچند دمای محیط افزایش می یابد، اما تابلو برق باید دارای تهویه کافی باشد. داغی بیش از حد در هر فصل نگران کننده است.
- آیا فقط تجهیزات داخلی عامل داغ شدن تابلو هستند؟
نه لزوماً؛ طراحی اشتباه، تهویه ضعیف، اتصالات نادرست یا حتی شرایط محیطی هم می توانند مؤثر باشند.
- هر چند وقت یک بار باید دمای تابلو برق بررسی شود؟
در پروژه های صنعتی، پایش دما بهتر است ماهانه یا با استفاده از سنسور های آنلاین به صورت پیوسته انجام شود.
بدون دیدگاه